کاربرد بلاکچین در شهرسازی؛ کاربردها، مزایا و خطرات

شاید از خودتان می‌پرسید که بلاکچین چه ربطی به شهرسازی دارد؟ این فناوری، اساس ارز دیجیتال بیت کوین است و با انجام تراکنش‌های ایمن در اینترنت، انقلابی را در مدیریت شهرسازی هوشمند نوید می‌دهد.

به طور کلی، فناوری اطلاعات به عنوان محرک کلیدی در توسعه شهرهای هوشمند در نظر گرفته می‌شود. فناوری بلاکچین که نوعی فناوری جدید و شامل فناوری‌های دیگر و پروتکل‌های اساسی است، می‌تواند محرک و دارایی اصلی در توسعه شهرسازی هوشمند محسوب شود. مفهوم شهرسازی هوشمند نشان‌دهنده توسعه آرمان‌شهری است که فناوری اطلاعات و ارتباطات را با هم ادغام می‌کند تا شهروندان، دولت‌ها و سازمان‌ها را در لحظه قادر به تولید و تبادل داده‌ها کند. فناوری بلاکچین می‌تواند سطح جدیدی از سهولت و امنیت در ارتباطات و تراکنش‌ها را بین ذینفعان مختلف یک شهر فراهم کند.

بلاکچین چیست؟

بلاکچین یک دفتر کل باز و غیرمتمرکز است که معاملات بین دو طرف را به صورت دائمی و ‌بدون نیاز به احراز هویت شخص ثالث، ثبت می‌کند. هنگامی‌ که این فناوری را با اینترنت اشیا و املاک ترکیب می‌کنیم، شاهد تغییرات عظیمی ‌در توسعه شهری هستیم. به این دلیل است که در سال‌های اخیر، استخدام کارشناس بلاکچین برای مباحث شهرسازی، مخصوصا در شهرهای مدرن توسط شرکت های مربوطه بسیار افزایش داشته است.

پروژه‌های بلاکچین در شهرسازی

شهرهایی مانند گوتنبرگ، شیکاگو و سنگاپور نمونه‌های بارز شهرهای نوآور هستند. یعنی بسیار دیجیتالی شده‌اند و مدل مدیریت شهری پیشرفته‌تر و پایدارتری برای حمل و نقل، بهره‌وری انرژی، تصفیه زباله و مشارکت شهروندان دارند. این شهرهای هوشمند، الهام‌بخش ابتکاراتی مانند کارگروه Blockchain4Cities، در سازمان ملل هستند که نحوه استفاده از بلاکچین برای احداث شهرهای هوشمند را بررسی می‌کند.

نتایج اولیه این تحقیق با حضور 26 کارشناس از کشورهای مختلف، پتانسیل بلاکچین برای مدیریت شهری را به دلیل ظرفیتش در انتقال امن و بدون واسطه اطلاعات، برجسته می‌کند. با این حال، کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که با فناوری روبرو هستیم که تمام مشکلات مدیریت شهری را حل نمی‌کند و استفاده از آن تنها در شرایط خاص معنا پیدا می‌کند.

مزایای بلاکچین برای شهرها

به گفته محققان Blockchain4Cities ، مهمترین مزایای بلاکچین برای اداره شهرها عبارتند از:

افزایش شفافیت و ارتباط

شهرها می‌توانند با استفاده از خدمات عمودی بلاکچین، مانند جابجایی، انرژی یا امنیت، از طریق یک سیستم عرضی باز، در لحظه قادر به تبادل داده‌ها با ساکنانشان شده و به هم متصل شوند.

ارتباط مستقیم

ادارات دولتی و مردم با کمک بلاکچین به صورت دیجیتالی و بدون نیاز به واسطه با هم در تعامل قرار می‌گیرند. به عنوان مثال این امر روند کاغذ بازی در ادارات را سرعت می‌بخشد.

صحت اطلاعات

با استفاده از این فناوری می‌توان یک فایل را به طور کامل یا جزئی رمزگذاری کرد تا تنها بخش مدنظر، به صورت خصوصی، امن و بدون خطر دستکاری آن توسط شخص ثالث، به اشتراک گذاشته شود.

مدیریت کارآمد

بلاکچین به مردم و مقامات شهری اجازه می‌دهد تا مبدا و مقصد هر منبع را بدانند. بعلاوه، مقامات می‌توانند از نحوه استفاده از خدمات شهری بدون به خطر انداختن حریم خصوصی افراد، مطلع شوند.

چالش‌های هوشمندسازی شهری

شهرنشینی در سطح جهان، به طور فزاینده‌ای رو به افزایش است. شهرهای بزرگ به آهنربایی برای استعدادها و مشاغل برتر تبدیل می‌شوند، در نتیجه این شهرها محرک اصلی رشد اقتصادی هستند. این روند با خطرات افزایش ازدحام و مسائل زیست محیطی همراه است. افزایش تعداد جمعیت در شهرها مسائل مربوط به تقاضای بیشتر برای منابع، فشار بیشتر بر زیرساخت‌های شهری، افزایش تقاضا برای خدمات عمومی‌ و فشار بیشتر بر محیط طبیعی را به همراه دارد.

نیاز به شهرهای هوشمند با پشتیبانی از فناوری‌های متصل در حال افزایش است. رکود اقتصادی ناشی از همه گیری کرونا نشان داد که نیازمند مدیریت شهری کارآمدتر و مطمئن‌تر هستیم. فناوری‌های پیشرفته مانند بلاکچین نقش کلیدی در پرداختن به این مسائل اجتماعی و در عین حال دستیابی به مدیریت شهری کارآمد دارد.

برای اینکه خدمات شهری کارآمدی ارائه شوند، باید داده‌ها به طور مناسب بین ذینفعان مختلف شهر، مبادله شوند. بلاکچین به شرکت کنندگان در شبکه امکان می‌دهد تا داده‌ها را با درجه بالایی از اطمینان و شفافیت، بدون وابستگی به یک مدیر متمرکز، مبادله کنند.

کاربردهای بلاکچین در شهرسازی هوشمند

شهر هوشمند مجموعه‌ای از صنایع و ذینفعان، در تعامل با یکدیگر است. فناوری‌های بلاکچین در هر حوزه، کاربرد خاصی دارد، اما وقتی با هم ترکیب شوند، می‌توانند به عنوان بلوک‌های سازنده شهرسازی هوشمند در نظر گرفته شوند.

انرژی هوشمند (Smart Energy)

هدف اصلی انرژی هوشمند ،مصرف بهینه انرژی پاک و کم هزینه است. بلاکچین از طریق تسهیل تولید و مصرف انرژی، محیطی انعطاف پذیرتر را برای صنعت انرژی ایجاد کرده است. اکوسیستم شهر می‌تواند با استفاده از بلاکچین بهره وری انرژی و بهبود مدیریت منابع انرژی را به حداکثر برساند. با استفاده از این فناوری در تبدیل و توزیع انرژی می‌توان به شفافیت بیشتری در تراکنش‌های انرژی رسید. فناوری بلاکچین برای ذخیره داده‌های تولید شده در سیستم‌های مدیریت انرژی قابل استفاده است. بنابراین تصمیم گیرندگان در حوزه انرژی به راحتی از این داده‌ها برای اندازه گیری عرضه و تقاضا در حوزه انرژی استفاده خواهند کرد.

جابجایی هوشمند (Smart Mobility)

مفهوم جابجایی هوشمند به منظور بهبود دسترسی به سیستم‌های حمل و نقل مدرن است که برای کاربران، کارآمد و برای شهر و محیط وسیع تر، پایدار است. این یکی از اجزای کلیدی هر شهر هوشمند است. یکی از موانع عمده‌ای که هر شهری با آن مواجه است، مدیریت موثر شبکه حمل و نقل است. فناوری بلاکچین را می‌توان در کنار دستگاه‌ها و سیستم‌های IoT برای ردیابی مداوم وسایل نقلیه و مسافران استفاده کرد. کاربردهای مختلف فناوری بلاکچین می‌تواند به مقامات حوزه حمل‌ونقل اجازه دهد تا استراتژی‌ها و برنامه‌های مسیریابی را بهینه کنند، برای نیازهای مختلف مسافران برنامه‌ریزی کنند و با توجه به اهداف زیست ‌محیطی و پایداری به اثربخشی بیشتری دست یابند. یک شبکه حمل و نقل کارآمد با استفاده از فناوری بلاکچین به کاربران امکان پرداخت ایمن بابت خدمات حمل و نقل در سراسر اکوسیستم حمل و نقل را فراهم می‌کند.

مدیریت و خدمات عمومی(Public Administration and Services)

با افزایش نرخ شهرنشینی، تأکید بیشتری بر مدیریت کارآمد شهری و ارائه خدمات وجود دارد. مدیریت دولتی برای کارآمدی بیشتر باید دوباره طراحی شود. این کار با کاهش وابستگی شدید به سیستم‌های مدیریت متمرکز میسر است. بلاکچین با داشتن سطوح بالاتر امنیت و حریم خصوصی، به دولت‌ها در دستیابی به راه حل‌های موثر مدیریت الکترونیکی کمک می‌کند. قراردادهای هوشمند از طریق فناوری بلاکچین، تبدیل شدن به یک دولت هوشمند را امکان‌پذیر کرده تا شهروندان هر چه فعال‌تر از خدمات دولتی استفاده کنند. خدمات مختلفی مانند ثبت زمین، احراز هویت، جمع‌آوری مالیات و مدیریت سوابق اداری را می‌توان با استفاده از قراردادهای هوشمند، به طور خودکار و کارآمدتر انجام داد.

خطرات به کارگیری بلاکچین در شهرسازی هوشمند

بسته به کاربردهای بلاکچین در شهرسازی، نیازمند انتقال یا ادغام داده‌ها از چندین سیستم متفاوت هستیم. این خطر وجود دارد که داده‌های موجود، کامل یا دقیق نباشند. بعلاوه، سازمان‌ها موظف به محافظت از اطلاعات شخصی خودشان هستند. چالش اینجاست که چه داده‌هایی را می‌توان با چه کسانی به اشتراک گذاشت؟

شهر هوشمند با داشتن سیستم‌ها و دستگاه‌های هوشمند به هم پیوسته، می‌تواند به هدفی برای مجرمان سایبری تبدیل شود. زمانی که همه این دستگاه‌های متصل و سیستم‌های رابط، به درستی ایمن نشوند، نقاط ورود بالقوه را برای هکرها فراهم می‌کنند. شاید هر دستگاه هوشمندی از دوربین هوشمند گرفته تا سیستم پارک هوشمند، در معرض حمله قرار گیرد.

فرصت‌های آتی

ارزهای دیجیتال یکی از بزرگترین فرصت‌های کاربرد بلاکچین در شهرها است. در آوریل 2021، ارزش بازار ارزهای دیجیتال برای اولین بار از مرز 2 تریلیون دلار گذشت. با توسعه کویین‌های بیشتر و سرمایه گذاری قوی در این فضا از جانب شرکت‌های بزرگی مانند اسپیس ایکس و تسلا، بازار در موقعیت خوب رشد قرار دارد. شهرهای آتی می‌توانند این فناوری را در کسب و کارهایشان، بگنجانند. کسب‌وکار می‌تواند به دنبال پذیرش پرداخت‌ها به شکل ارز دیجیتال برود. برنامه‌های کاربردی دیگر، مانند توکن‌سازی هم جریان‌های درآمدی بیشتری را برای کسب‌وکارها فراهم می‌کنند. توکن‌ها می‌توانند به عنوان وسیله‌ای برای پرداخت هزینه خدمات و محصولات استفاده شوند. توکن در تمام صنایع از مراقبت‌های بهداشتی، املاک و آموزش گرفته تا حمل و نقل، مخابرات و پایداری قابل استفاده است.

نتیجه گیری

شهرسازی هوشمند و بلاکچین هنوز در مراحل اولیه توسعه خودشان هستند. هر دو مفهوم، بسیار گسترده بوده و انبوهی از ذینفعان، سیستم‌ها و فرآیندها را در بر می‌گیرند. در آینده‌ای نزدیک می‌توان پیشرفت‌های قابل توجهی را در هر دو زمینه مشاهده کرد.