سرطان روده زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های پوشاننده‌ی روده بزرگ یا راست روده به طور غیرطبیعی تکثیر یافته و از کنترل خارج می‌شوند. این تغییرات سلولی می‌تواند به تومورهای سرطانی منجر شود که در مراحل ابتدایی به طور معمول بدون علائم خاصی هستند. به همین علت، تشخیص به موقع از طریق غربالگری‌های منظم کولورکتال اهمیت بسیار بالایی دارد. در بسیاری از موارد، تا زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته خود نرسد، علائم مشخصی اعم از خونریزی در مدفوع، تغییر در عادات دفع یا کاهش وزن غیرقابل توضیح ظاهر نمی‌شود. در نهایت، انجام غربالگری‌های دوره‌ای می‌تواند نقش حیاتی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت این بیماری داشته باشد.
علت بروز سرطان روده چیست؟
در حال حاضر با وجود بررسی‌های بی‌شمار علت دقیق بروز سرطان روده به‌طور کامل مشخص نیست، اما عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- افزایش سن: بیشترین موارد ابتلا به سرطان روده در افراد بالای 60 سال دیده می‌شود.
- رژیم غذایی: مصرف بیش‌ازحد گوشت‌های قرمز یا فرآوری‌شده و رژیم‌های غذایی کم‌فیبرممکن است ریسک ابتلا به این بیماری را بالا ببرد.
- چاقی و اضافه‌وزن: افرادی که وزن بالایی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده قرار دارند.
- سابقه خانوادگی: در صورتی که یکی از بستگان درجه یک، مانند والدین یا خواهر و برادر، پیش از 50 سالگی به سرطان روده مبتلا شده باشد، خطر ابتلای فرد بالا می‌رود.
- فعالیت بدنی: نبود فعالیت بدنی منظم نیز یکی از عواملی است که احتمال بروز این نوع سرطان را افزایش می‌دهد.
- الکل و دخانیات: مصرف زیاد الکل و سیگار ممکن است شانس ابتلا به سرطان روده را بیشتر نماید.
- بیماری‌های روده‌ای: برخی بیماری‌ها مانند کولیت اولسراتیو شدید یا بیماری کرون می‌توانند زمینه‌ساز سرطان روده شوند.
- دیابت نوع 2: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده باشند.
- پولیپ‌های قبلی: داشتن سابقه پولیپ در روده بزرگ ممکن است زمینه‌ساز سرطان شود.
- اختلالات ژنتیکی خاص: برخی از سندرم‌های ژنتیکی مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش می‌دهند.
توجه به این عوامل خطر و مراجعه به پزشک برای انجام معاینات منظم می‌تواند به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک چشمگیری کند.
آشنایی با علائم اولیه سرطان روده
علائم اولیه سرطان روده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش وزن بی‌دلیل و ناگهانی
- احساس خستگی یا ضعف مداوم
- مشاهده خون در مدفوع یا خونریزی از مقعد
- حس اینکه پس از دفع، روده به‌طور کامل تخلیه نشده است
- احساس مداوم ناراحتی در ناحیه شکم، از جمله نفخ، درد یا گرفتگی
- تغییرات مداوم در عادات دفع، مانند یبوست، اسهال یا تغییر در شکل و حالت مدفوع
لازم به ذکر است که بسیاری از افراد در مراحل نخست سرطان روده هیچ علامت خاصی را تجربه نمی‌کنند. با پیشرفت بیماری و بسته به موقعیت و اندازه تومور در روده، علائم ممکن است متفاوت باشد و به تدریج و به مرور خود را نشان دهد. انجام معاینات منظم جهت تشخیص زودهنگام می‌تواند به شناسایی سرطان در مراحل ابتدایی کمک کند.
بررسی علائم سرطان روده پیشرفته
علائم سرطان روده در مراحل پیشرفته‌تر که به مرحله 4 نیز معروف است، می‌تواند به شکل زیر ظاهر شود:
سرطان روده عمدتاً در روده بزرگ ایجاد می‌شود (سرطان کولورکتال) و به‌عنوان یکی از بیماری‌های پیچیده و خطرناک شناخته می‌شود. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام این نوع سرطان از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا درمان در مراحل اولیه آسان‌تر خواهد بود. برخی از علائم اصلی سرطان روده بزرگ عبارتند از:
- نفخ شدید و مداوم
- احساس درد در ناحیه پایین شکم
- کاهش اشتها یا کاهش وزن بی‌دلیل
- کمبود آهن در بدن بدون علت مشخص
- خستگی و ضعف مداوم بدون دلیل واضح
- بروز کمردرد که می‌تواند با سرطان روده مرتبط باشد
- تغییر در شکل مدفوع، مانند نازک شدن یا اسهال مکرر
- تغییرات در عملکرد دستگاه گوارش، مانند اسهال مداوم یا یبوست طولانی‌مدت
- وجود خون در مدفوع یا خونریزی از ناحیه مقعد که ممکن است نشانگر سرطان باشد
- تغییرات در عادات دفع، مانند یبوست یا احساس غیرعادی هنگام و پس از اجابت مزاج
تشخیص این علائم و مراجعه به پزشک برای بررسی‌های دقیق‌تر می‌تواند در درمان مؤثر این بیماری نقشی کلیدی داشته باشد.
علائم سرطان روده در کودکان چیست؟
کودکانی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده هستند میبایست به‌طور ویژه تحت مراقبت قرار گیرند؛ چرا که ممکن است در معرض خطر بیشتری جهت ابتلا به این بیماری باشند. گرچه، این موضوع به معنای نگرانی از هرگونه اسهال، دل‌درد یا یبوست در آنها نیست. اما در صورتی که کودکان به طور ناگهانی دچار کاهش وزن شوند، اشتهای آنها برای غذا به‌طور چشمگیری کاهش یابد، یا در صورتی که توده‌ای در ناحیه شکم احساس شود، میبایست بررسی‌های دقیق‌تری صورت گیرد.
برخی دیگر از علائم سرطان روده در کودکان عبارتند از:
- سرگیجه
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب نامنظم
- حالت تهوع و استفراغ
در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک برای انجام آزمایش‌های لازم بسیار حائز اهمیت است.
نشانههای سرطان روده درجوانان
جوانان اغلب بر این باورند که به دلیل سن کم، هیچ‌گاه به سرطان روده بزرگ دچار نخواهند شد. این تصور نادرست می‌تواند سبب شود که سرطان در آنها دیر تشخیص داده شود؛ چرا که پزشکان نیز ممکن است به دلایل سنی تشخیص را به تعویق بیاندازند.
امروزه سرطان روده سومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در میان جوانان محسوب می‌شود. بر اساس گزارش محققان، حدود 20 درصد از افرادی که به سرطان روده مبتلا می‌شوند، بین 20 تا 54 سال دارند.
شایع‌ترین نشانههای سرطان روده در افراد جوان شامل موارد زیر است:
- اسهال
- یبوست مکرر
- کاهش اشتها
- خونریزی از مقعد
- کاهش وزن بی‌دلیل
- وجود خون در مدفوع
- درد یا گرفتگی در ناحیه شکم
- تغییرات در نوع و شکل مدفوع
آگاهی از این علائم و مراجعه به موقع به پزشک می‌تواند به تشخیص زودتر و درمان بهتر کمک نماید.
چگونه از بروز سرطان روده جلوگیری کنیم؟
جهت پیشگیری از سرطان، تغییرات در سبک زندگی اهمیت زیادی دارد. یکی از روش‌های مؤثر شامل اضافه کردن فعالیت بدنی، ورزش و پیاده‌روی به برنامه‌ی روزانه است که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند.
علاوه بر این، رژیم غذایی غنی از میوه‌ها و سبزیجات تازه، مصرف غلات کامل و دریافت ویتامین‌ها و مواد مغذی نیز به کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده کمک می‌کند. به همین ترتیب، توصیه می‌شود که مصرف غذاهای فرآوری‌شده، فست فودها و نوشیدنی‌های گازدار کاهش یابد یا به‌طور کامل حذف شود.
علاوه بر این، پزشکان به افرادی که در خانواده‌شان سابقه سرطان روده وجود دارد، توصیه می‌کنند هر پنج سال یک بار جهت بررسی و معاینه دستگاه گوارش به پزشک مراجعه کنند.
سخن پایانی
سرطان روده که به نام سرطان کولورکتال نیز شناخته می‌شود، از پوشش داخلی روده آغاز می‌شود و به طور معمول پیش از آن توده‌هایی به نام پولیپ ایجاد می‌شود. این پولیپ‌ها در صورت عدم شناسایی به سرطان بدخیم تبدیل می‌شوند. بسته به جایی که سرطان شروع می‌شود، این نوع سرطان ممکن است به نام سرطان روده بزرگ یا رکتوم شناخته شود.
پیش‌بینی می‌شود که در سال 2023، بیش از 15,300 نفر به سرطان روده مبتلا شوند و میانگین سنی تشخیص این بیماری حدود 69 سال است. سرطان روده، چهارمین سرطان شایع به شمار می‌آید و تخمین زده می‌شود که از هر 20 نفر، یک نفر در سن 85 سالگی به آن مبتلا خواهد شد.
تقریباً 90 درصد از سرطان‌های روده، آدنوکارسینوم هستند که از بافت‌های غده‌ای روده شروع می‌شوند. سایر انواع سرطان که ممکن است روده را تحت تأثیر قرار دهند، شامل لنفوم‌ها و تومورهای عصبی غدد درون‌ریز هستند.
